حمله تند روزنامه جوان به سینمای اجتماعی | «لولیتامآبانه» تصویر زن ایرانی را جعل کردند!
رویدا۲۴| روزنامه اصولگرای «جوان» در گزارشی مفصل به تصویر زن در سینمای ایران تاخته و مدعی شده است که بخش مهمی از سینمای اجتماعی امروز «هویت زن ایرانی را جعل کرده و تصویری بدلی، اغراقآمیز و تکرارکننده کلیشههای پیشاانقلابی» ارائه میدهد. این روزنامه با مقایسهای مستقیم میان سینمای اجتماعی و سینمای دفاع مقدس، فیلمسازان جریان اصلی را متهم کرده است که «در اتاقهای تخدیر، گعدههای دودگرفته و با اداهای شبهروشنفکری» به شخصیت زن ایرانی میپردازند.
در ابتدای این گزارش، نویسنده با یادآوری نقش تاریخی زنان در هنر ایرانی مینویسد: «در هنرهای نمایشی اصیل و قدیمی ایرانی مادر و زن شخصیتی محوری داشته است. در تعزیه، نقلهای داستانی، روایتهای منظوم و حتی در آیینهای بومی و محلی، مادر همواره عنصر پیونددهنده قصه و برانگیزاننده حرکت قهرمان است.»
حمله جوان به فیلمسازان اجتماعی
جوان در توصیفی تند از فضای سینمای اجتماعی مینویسد که این جریان در بسیاری از آثارش از واقعیت زن ایرانی فاصله گرفته است. در متن این روزنامه آمده: «شاید مهمترین علت این نگاه متناقض زیست حلقه نزدیک فیلمساز یا اداهای شبهروشنفکری باشد که در اتاقهای تخدیر دود گرفته، گعدههای خصوصی آلوده یا القائات تفکرات دفن شده زیر عصبیت و نگاه دگماتیکی است که نسبت به دین و مذهب به ذهن این افراد حقنه شده است.»
به باور نویسنده، این نگاه «نهتنها ادامه همان تصویر مسموم قبل از انقلاب است، بلکه با شمایلی جدید و عوامفریبانه بازتولید شده است.» در بخش دیگری از متن آمده: «با نضج و ریشهدوانی مجدد جریان شبهروشنفکری، جعل هویت و وارونهنمایی شخصیت زن… با شمایل جدیدتر، اما منطبق با ابتنای مسموم و ملکوک قبل از انقلاب را آغاز کرد.»
تصویری که جوان آن را «دروغین» مینامد
جوان سینمای اجتماعی را متهم میکند که زن ایرانی را عمدتاً «سرخورده، ستمدیده، و در حال فرار از جامعه مردسالار» به تصویر میکشد؛ تصویری که بهزعم نویسنده با واقعیت جامعه ایرانی تناسب ندارد. این روزنامه اصولگرا نوشته: «زن در نگاه و آثار این سینماگران اکثراً موجودی تو سریخور، مورد ظلم واقع شده، ستمکش و محروم از حقوق اولیه انسانی و اجتماعی است که یا در حال له شدن زیر فشار جامعه مردسالار است یا در حال مهاجرت و فرار از کشور.»
ستایش از زن در سینمای دفاع مقدس
در مقابل، «جوان» تصویری آرمانی از زن در سینمای دفاع مقدس ارائه میکند؛ تصویری که از نگاه نویسنده «برآمده از واقعیت کف جامعه» است. این روزنامه معتقد است: «زن در سینمای دفاع مقدس کاراکتری است که هم در دامانش قهرمان پرورش میدهد و هم در بزنگاههای خاص به عنوان عنصر وسط میدان مشغول نقشآفرینی است.»
در ادامه، گزارش با ارجاع به ریشههای تاریخی نقش مادر در فرهنگ ایرانی مینویسد: «نمایش ایرانی… از یکسو بر عاطفه و مهر مادری تأکید میکند و از سوی دیگر از فضیلتهای شخصیتی مادر برای پیشبرد درام استفاده میکند… وقتی میخواهد مادری متعالی خلق کند، سراغ بالاترین الگوی ممکن میرود.»
تقابل دو تصویر: زن واقعی یا زن سینمایی؟
«جوان» در پایان به جمعبندی میرسد که هرچه زن در سینمای دفاع مقدس «آمیخته از اسطوره، دین، تجربه زیسته و کنشگری اجتماعی» است، در سینمای اجتماعی «بدلی، اغراقشده و گروتسک» تصویر میشود: «هرچه در سینمای دفاعمقدس زن و مادر تصویری آمیخته از اسطوره، دین، کنشگر اجتماعی و تجربه زیسته جامعه است، به همان اندازه در سینمای اجتماعی، بدلی، اگزجره و گروتسک است.»
این گزارش بخشی از جدال همیشگی جریان اصولگرا با سینمای اجتماعی است؛ جدالی که همواره حول این پرسش تکرارشونده میچرخد: زن واقعی کدام است؟
ولی گذشت همه آنها و همه آن آدمها که شهامت و شجاعت و انسانیت و اخلاق و دین مداری را الگو بودند.
الان هیچ چیز از آن دوران نمانده است.